سال ۲۰۱۵ مملو از نوآوری‌های علمی و فنی بود. حضور شاخص زنان در این وادی از ربات‌های خودآموز گرفته تا فناوری ویرایش ژن در نوع خود قابل‌تعمق عنوان شد.
در اینجا می‌خواهیم بانوانی را که این برگ مهم از تاریخ علم را ورق زدند، معرفی کنیم.
استفانی تلکس
(Stefanie Tellex)
یکی از تاثیرگذارترین داستان‌های سالی که گذشت، داستان رباتی به نام باکستر (Baxter) بود.
باکستر نابغه نه‌تنها یاد گرفت که اشیای ناشناخته را از زمین بلند کند، بلکه حتی توانست از طریق تعدادی دوربین و گیرنده‌های فروسرخ در محیط‌های ناآشنا مسیریابی کند و موقعیت را از زوایای مختلف بسنجد.
این عملکرد به ظاهر ساده در اصل فرآیندی است که انجام یک سری از کارها را می‌طلبد و برخی اوقات هم به چند ساعت وقت نیاز دارد.
جالب است به محض این که باکستر کاری را یاد می‌گیرد، می‌تواند آن را به ربات‌های دیگری که البته آنها هم باید به همان نوع از گیرنده‌ها مجهز باشند، یاد بدهد. این کار فقط با انتقال اطلاعات از طریق پیام‌های رمزی، بین ربات‌ها رد و بدل می‌شود.
باکستر رباتی است که استفانی تلکس، استادیار گروه علوم رایانه‌ای دانشگاه براون آن را طراحی کرده است.
تلکس هدفش را از این کار ساخت رباتی عنوان کرده که بتواند از طریق زبان عادی با انسان‌ها ارتباط برقرار کند.
وی افزود: «همچنان که این ماشین‌ها هر روز بیشتر از قبل قدرتمند و خودمختار می‌شوند، ضروری است روش‌هایی هم ابداع شود که به انسان‌ها امکان بدهد خواسته‌هایشان را به ربات‌ها بگویند. من در حال خلق روش‌هایی هستم که ربات‌ها را قادر به یادگیری، درک و تاثیرگذاری بر اشیای محیطی می‌کند و این لازمه همکاری بهتر آنها با انسان‌هاست.»
ملیسا لیتل
(Melissa Little)
ملیسا لیتل، سرپرست آزمایشگاه تحقیقاتی کلیه شهر ملبورن کانادا، همان کسی است که تیم تحقیقاتی زیرنظرش امسال توانست از سلول‌های بنیادی برای رشد کلیه‌های کوچک استفاده کند.
کلیه‌های جدید برخلاف انواع پیشین از انواع سلول‌هایی که در کلیه انسان یافت می‌شود، تشکیل شده‌اند و دو عملکرد اساسی دارند: تعادل مایعات و فیلتر کردن خون.
فرآیند ساخت این کلیه‌ها به نوعی مشابه همان اتفاقی است که در مرحله جنینی انسان رخ می‌دهد.
با این که کلیه‌های جدید را هنوز نمی‌توان به بدن انسان پیوند زد، اما می‌توان از آنها برای الگوسازی بیماری‌های کلیوی و درمان سلولی استفاده کرد. دانشمندان باور دارند این کلیه‌ها جزو حیاتی ساخت اندام‌های بدن انسان در آزمایشگاه هستند.
دکتر لیتل می‌گوید: «این کلیه‌های کوچک بسیار پیچیده و در عین حال خیلی بیشتر از کلیه‌های مصنوعی که تاکنون ساخته شده‌اند، شبیه به کلیه واقعی هستند. آنها نه‌تنها امکان آزمایش داروها را فراهم می‌کنند بلکه حتی درهای تازه‌ای را هم به روی درمان سلولی می‌گشایند. شاید روزی هم بتوانند مژده درمان‌های جدید را به بیماران کلیوی بدهند.»
جنیفر
(Jennifer Doudna)
یکی از خبرهایی که امسال تا مدت‌ها در صدر اخبار جهان قرار داشت، فناوری ویرایش ژنتیکی موسوم به کریسپر (Crisper) بود که از آن در خبرها با نام «تغییردهنده بازی» هم یاد شد.
جنیفر دودنا ـ یا آن طور که روزنامه نیویورک‌تایمز از وی یاد کرد، پیشگام این فناوری ـ ایده‌ای را مطرح کرده که انتظار می‌رود بتواند مانع عملکرد (HIV) در سلول‌های بدن انسان شود.
دودنا و همکارانش انتظار دارند از این طریق نه‌تنها بتوانند جلوی جهش ژنتیکی که باعث کوری می‌شود را بگیرند، بلکه حتی بتوانند مانع تکثیر و ازدیاد سلول‌های سرطانی شوند.
کریسپر در حقیقت نوعی ابزار ویرایش ژنتیکی است که در مقایسه با فناوری‌هایی که تا امروز مطرح بوده‌اند، هم خیلی دقیق‌تر و هم خیلی کارآمد و انعطاف‌پذیرتر است.
این ابزار به دانشمندان کمک می‌کند قطعاتی از توالی دی.ان.ای یا همان اسید نوکلئیک حاوی دستورهای ژنتیکی را از ژنوم بریده یا به آن بچسبانند. این بانوی دانشمند به دلیل ایده خلاقانه‌اش یک جایزه سه میلیون دلاری هم کسب کرده است.
ماریا پریرا
(Maria Pereira)
در نوزادان یک نقص مادرزادی قلبی فوق‌العاده شایع وجود دارد و این مشکل به حدی جدی است که مثلا در کشوری مانند بریتانیا از هر هزار مورد تولد، یک مورد از آن را گزارش کرده‌اند.
علت بروز این نقص مادرزادی این است که قلب کودکان خیلی کوچک است لذا دریچه قلبشان خیلی آسیب‌پذیر است.
از این رو، سخت می‌توان جلوی آسیب‌های احتمالی را که این مساله و جراحی متعاقب آن ایجاد می‌کند، گرفت.
دکتر ماریا پریرا سرپرست آزمایشگاه خصوصی گکوبیومدیکال (Gecko Biomedical) یک ماده چسبنده را اختراع کرده که می‌تواند جایگزین بخیه جراحی قلب شود.
این چسب نه‌تنها از وسایلی که در جراحی‌های پیشین قلب استفاده می‌شد، بی‌خطرتر است، بلکه حتی می‌تواند در شرایط نامتعارف هم دوام بیاورد.
این چسب، نرم است، مانند بافت‌های بدن قابلیت ارتجاع دارد و در عین حال قابل تجزیه هم هست. دانشمندان امید دارند این ماده بتواند مشکل جراحی‌های قلب را بویژه در نوزادان و کودکان حل کند.
