پایان نامه استفاده از مدل هوشمند شبکه عصبی در پیش‌بینی آلودگی هوا پایان نامه کامل و شامل ۵ فصل بصورت استاندارد و طبق اصول طراحی و آماده شده است. این پایان نامه که بصورت WORD و قابل ویرایش برای دانلود آماده سازی شده است. همچنین برای سهولت در استفاده نسخه PDF هم برای دانلود قرار گرفت. جداول و نمودارها و متن اصلی بصورت جداگانه فهرست بندی شده است که در انتهای پیش نمایش بخشی از متن قرار داده شده، بخشی از پیش نمایش متن پایان نامه را مشاهده بفرمایید.
چکیده
کاربرد مدلسازی در شاخه های مختلف علوم، طی سالهای اخیر، از توسعه گستردهای برخوردار بوده است. علت اصلی محبوبیت مدلسازی را می‌توان ساخت و ارایه رایانههای پرسرعت و تجهیزات محاسباتی الکترونیکی پرقدرت از یکسو و کمک به بسط و غنای دانش محاسباتی از سوی دیگر دانست. به گونهای که امروزه در پرتو کاربرد مدلسازی رایانهای، نیروی رایانه جایگزین نیروی انسان در اجرای عملیات تکراری و سخت گردیده و با بهرهگیری از دقت عمل بی نظیر آنها، انجام محاسبات دقیق همراه با کیفیتی عالی ممکن گردیده است. به عبارت دیگر مدلسازی نه تنها نسل ما را از انجام عملیات تکراری رهانیده، بلکه با استفاده از قوه خلاقیت و ابتکار انسان، این امکان را فراهم آورده است تا قبل از اجرای طرحها و ایجاد تغییر در سیستم طبیعی جهان، قادر به پیش بینی آثار احتمالی با کمترین خطر ممکن و کنترل بهینه و هدایت آگاهانه آنها باشد.
حفاظت از محیطزیست و کاهش آلاینده‌های آن یکی از مسایل اصلی قرن حاضر است. آلودگی هوا امروزه به‌عنوان یکی از بارزترین مشکلات زیست‌محیطی مطرح بوده و از طرق مختلف برای کاهش آن تلاش می‌شود. یکی از موثرترین راهکارهای بررسی آلودگی هوا، مدلسازی آن است در این مطالعه تحقیقات صورت گرفته در زمینه پیش بینی آلاینده های هوا با استفاده از رو ش های آماری، سودمندی این رو شها را به اثبات رسانده است.
نتایج این مطالعه نشان میدهد که این روش ها دارای مزیت هایی نسبت به روش های قطعی پیش بینی آلودگی هوا (مدل های پیش ساخته موجود) هستند. از اینرو، در این تحقیق کاربرد مدل شبکه عصبی در مدلسازی آلودگی هوا بررسی شده است.
هوا از جمله عناصر ضروری برای ادامه حیات است. مقایسه میزان مصرف آب، غذا و هوا نشان میدهد که یک فرد بالغ روزانه با مصرف ۲ لیتر آب و ۵/۱ کیلوگرم غذا می‌تواند به زندگی ادامه دهد اما برای تداوم زندگی تقریبا به ۱۵ تا ۲۲ کیلوگرم هوا نیاز دارد. معمولاً انسان به مدت چند هفته بدون غذا و چند روز بدون آب زنده می‌ماند اما بدون هوا زندگی فقط ۵ دقیقه تداوم خواهد داشت بنابراین مقایسه میزان نیازمندی انسان به این سه عامل حیاتی نشان میدهد که میزان نیاز انسان به هوا ۱۰ برابر نیاز او به آب و غذاست. با توجه به این امر بایستی آلودگی هوا را به‌صورت جدی دنبال نموده و به‌عنوان یک امر ضروری مورد توجه و بررسی قرار داد.
هر چند اولین آلاینده‌های هوا نظیر گازهای متصاعد شده از باتلاقها و گرد و غبار ناشی از طوفانها منشاء طبیعی داشته‌اند اما بررسی روند تغییرات کمیت و کیفیت آلاینده‌های هوا نشان میدهد که به‌جز موارد بسیار حاد نظیر فعالیت آتش‌فشان‌ها، آلودگی‌های حاصله از منابع طبیعی مشکلات جدی را برای محیط زیست و سلامت انسانها ایجاد نمی‌کنند اما آلاینده‌های حاصل از فعالیتهای انسان آلودگی هوا را چنان تشدید نموده است که با ادامه روند فعلی ممکن است در آینده زندگی برای خود انسان و سایر موجودات زنده غیر ممکن شود. با توجه به مسائل فعلی و روند گسترش صنایع و افزایش فعالیتهای آلوده‌کننده جو، شناخت آلاینده‌های هوا و بررسی اقدامات لازم به‌منظور کنترل و کاهش آنها امری لازم و ضروری‌است. مقاله مدل هوشمند شبکه عصبی در پیش‌بینی آلودگی هوا
وجود اجزاء، عناصر و ترکیباتی در هوا در مدت زمان و به‌اندازه‌ای که بتواند به انسان، گیاهان، حیوانات یا اموال زیان برساند، آلودگی هوا نامیده می‌شود. به‌منظور درک بهتر مفهوم آلودگی لازم است از ترکیب طبیعی جو و غلظت ترکیبات ثابت و متغیر آن اطلاع حاصل کرد که به این منظور ترکیبات ثابت و متغیر موجود در جو در جداول ۱-۱ و ۱-۲ ارایه می‌شوند [اصیلیان .ح, ۱۳۸۶]:
به‌منظور شناخت آلاینده‌های هوا باید آلاینده‌های معیار یا اصلی[۱] را شناخت زیرا این آلاینده‌ها علاوه بر اثرات مخربی که خود بر محیط زیست دارند، موجب تشکیل آلاینده‌های ثانویه نیز می‌گردند لذا در ادامه به بررسی اجمالی این آلاینده‌ها پرداخته می‌شود.
منواکسید کربن[CO] گازی‌است بی‌رنگ، بی‌بو و بی‌مزه که از فراوانترین آلاینده‌های اصلی در جو است. منوکسید کربن حاصل احتراق ناقص سوختهای فسیلی است که سبب می‌شود به جای CO2 گاز CO تولید شود. احتراق ناقص بیشتر در منابع متحرک رخ میدهد و منابع آلاینده ساکنی مانند نیروگاه‌ها به‌رغم استفاده از حدود ۳۰ درصد سوختهای فسیلی جهان تنها نیم درصد از کل منوکسید کربن موجود در جو را تولید می‌کنند همچنین مطالعات اخیر محققین نشان میدهد که در حدود ۶۰ درصد منواکسید کربن منتشر شده در جو توسط وسایل نقلیه موتوری ایجاد شده است [شفیع‌پور .م, ۱۳۸۷].
منواکسید کربن در صورت ورود به بدن انسان با هموگلوبین خون ترکیب شده و تولید کربوکسی هموگلوبین [COHb] می‌نماید که توانایی اکسیژن رسانی خون را کاهش میدهد و در صورت تشدید می‌تواند روی عملکرد مغز و قلب اثرات مخربی بر جای بگذارد. وجود ۱۰ درصد کربوکسی هموگلوبین در خون موجب سردرد و سرگیجه شده و افزایش این مقدار به ۵۰ درصد می‌تواند سبب مرگ انسان شود [اصیلیان .ح, ۱۳۸۶].
مجموعه اکسیدهای نیتروژن موسوم به NOX شامل ترکیباتی چون NO، NO2، NO3، N2O3، N2O4 و N2O5 می‌باشد که در مطالعه آلودگی هوا مجموع مقادیر گازهای NO و NO2 مورد بررسی قرار می‌گیرد. تولید NOX به دو روش عمده صورت می‌پذیرد که شامل وجود ازت در هوای درون محفظه احتراق[۲] و وجود ازت در ترکیب سوخت[۳] است که ازت موجود در سوخت نقش بیشتری در تولید و انتشار NOX دارد [شفیع‌پور.م, ۱۳۸۷].
NO2 گازی‌است با رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای که در غلظتهای کم زرد رنگ است. تماس با غلظتهای بیش از ppm 5 این گاز برای مدت ۱۵ دقیقه منجر به سرفه و تحریک سیستم تنفسی شده و تماس مداوم با این گاز ممکن است باعث تجمع مایع در ریه‌ها [ادم ریوی] شود. NO نیز گازی‌است بی‌رنگ که قسمت عمده‌ای از NOX را در جو به خود اختصاص میدهد که پس از اکسید شدن به NO2 تبدیل شده و مطابق واکنشهای زیر می‌تواند زمینه‌ساز وقوع پدیده‌های مخربی چون باران اسیدی و مه‌دود فتوشیمیایی[۴] شود:
| (۱-۱) | NO2 + HC + نور خورشید Photochemical SMOG |
| [۱-۲] | NO2 + HO. HNO3 |
در واکنشهای فوق HO. رادیکال آزاد هیدروکسیل و HC هیدروکربنهای موجود در جو بوده که مطابق واکنشهای مذکور منجر به ایجاد مه‌دود فتوشیمیایی ازن و تولید اسید نیتریک و بارش باران اسیدی می‌گردند [شفیع‌پور.م, ۱۳۸۷].
مجموعه اکسیدهای گوگرد موسوم به SOX شامل ترکیباتی چون SO2، SO3،SO4 و سایر ترکیبات گوگرد در جو است که می‌تواند به‌صورت آلاینده‌های اولیه و ثانویه در جو حضور داشته باشند. بیش از ۸۰ درصد انتشار SOX ناشی از احتراق سوختهای فسیلی حاوی گوگرد در منابع ساکن نام برد. از منابع غیر‌احتراقی SOX می‌توان فرآیندهای تولیدی در پالایشگاه‌ها، ذوب مس و کارخانه سیمان را نام برد. گاز SO2 یکی از خطرناکترین اکسیدهای گوگرد است که باعث عوارض مخرب زیست‌محیطی فراوانی می‌گردد. این گاز از احتراق سوختهای فسیلی حاوی گوگرد و اکسیداسیون H2S ایجاد شده و واکنشهای زیر را در جو انجام میدهد [شفیع‌پور.م, ۱۳۸۷]: مقاله مدل هوشمند شبکه عصبی در پیش‌بینی آلودگی هوا
| [۱-۳] | SO2 + OH. HOSO2. |
| [۱-۴] | HOSO2. + O2 SO3 + HO2. |
| [۱-۵] | NO + HO2. NO2 + OH. |
| [۱-۶] | SO3 + H2O H2SO4 |
مولکول اسید سولفوریک یکی از منابع اصلی تشکیل باران‌های اسیدی است که باعث عوارضی چون تغییر pH خاک، تخریب گیاهان، خوردگی فلزات و از بین بردن رنگ‌ها می‌شود. ترکیب ذرات معلق و SOX از مهم‌ترین نوع آلاینده‌های سمی هستند که باعث آسیب شدید مجراهای تنفسی می‌شوند. همچنین این ترکیبات با نفوذ به قسمت‌های تحتانی ریه باعث اختلالات شدید تنفسی و افزایش ضربان قلب می‌شوند [اشرفی.خ, ۱۳۸۷].
منابع طبیعی انتشار سرب در جو شامل فعالیتهای آتشفشانی و پراکنده شدن خاک در هوا می‌باشد. منابع انسانی انتشار سرب در جو شامل صنایع ذوب فلزات و سوزاندن مواد زائد جامد بوده اما عمده‌ترین منبع انتشار سرب در جو زمین وجود تترا اتیل سرب در بنزین بوده‌است. این ماده به‌منظور افزایش توان ضدکوبش موتور به بنزین افزوده می‌شد اما احتراق آن همراه سوخت باعث تخلیه و انتشار ۷۰ تا ۸۰ درصد سرب موجود در آن به جو می‌گردید [شفیع‌پور.م, ۱۳۸۷].
ذرات کوچک سرب موجود در جو در اثر تبخیر یا تغلیظ به هم چسبیده و ذرات بزرگتری را تشکیل می‌دهند و هنگامی که قطر این ذرات به چند میکرون برسد ته‌نشین شده و یا به‌وسیله باران شسته شده و از جو حذف می‌گردند. سرب یک سم تجمعی است که در حدود ۲۰ تا ۵۰ درصد سربی که از طریق هوا وارد ریه انسان می‌شود، جذب می‌گردد. علائم مسمومیت ناشی از سرب در انسان شامل خستگی، زود رنجی، سر درد و زرد شدن رنگ بدن است. در صورتی که میزان سرب در ۱۰۰ گرم خون بیش از ۸۰ میکرو‌گرم باشد منجر به گرفتگی عضلات معده و اختلالات گوارشی شده و اگر میزان سرب به بیش از ۱۲۰ میکرو‌گرم در ۱۰۰ گرم خون برسد ممکن است باعث آسیب مغزی حاد [آنسفالوپاتی] شود. تماس طولانی مدت با غلظتهای بالای سرب می‌تواند سبب تشنج، ایست قلبی، کما و یا مرگ انسان گردد [اصیلیان.ح, ۱۳۸۶].
به هر جزء پراکنده اعم از جامد، مایع یا گاز که بزرگتر از یک مولکول با قطر ۰۰۰۲/۰ میکرومتر و کوچکتر از ۵۰۰ میکرومتر باشد، ذره گفته می‌شود. ذراتی که قطر آنها از ۱/۰ تا ۱۰ میکرومتر باشد به عنوان PM10 و ذراتی با قطر ۱/۰ تا ۵/۲ میکرومتر به عنوان PM2.5 شناخته می‌شوند. اصلی‌ترین اثر بهداشتی ذرات معلق متوجه دستگاه تنفسی انسان است همچنین این مواد با شرکت در واکنشهای شیمیایی با دیگر آلاینده‌ها می‌توانند باعث تولید آلاینده‌های ثانویه و دیگر سموم شوند. ذرات معلق را بر اساس حالت آنها به گروه‌های زیر طبقه‌بندی می‌کنند [Wark.K and Warner.C, 1998]: مقاله مدل هوشمند شبکه عصبی در پیش‌بینی آلودگی هوا
آئروسل[۵]: یک اصطلاح کلی است که برای حضور ذرات میکروسکپی جامد یا مایع در محیط گاز نظیر جو استفاده می‌شود. دود و مه را می‌توان جزء این گروه طبقه‌بندی کرد.
غبار[۶]: ذرات جامدی که از خرد شدن اجسام بزرگ در اثر عملیات فیزیکی نظیر خرد کردن، سایش و رنده کردن تولید می‌شود. این ذرات معمولاً از کلوئید‌ها بزرگتر بوده و می‌توانند در هوا معلق بمانند و یا در اثر وزن خود رسوب کنند. ذرات غبار تمایلی به چسبندگی ندارند اما تحت تاثیر نیروی الکتریسیته ساکن قرار می‌گیرند.
فیوم[۷]: ذرات ریز جامدی هستند که از نظر اندازه بین ۰۳/۰ تا ۳/۰ میکرومتر متغیر هستند. این ذرات در اثر تراکم و تقطیر حالت گازی و معمولا بعد از تبخیر مواد مذاب نظیر فلزات تولید می‌شوند. فیوم‌ها همدیگر را جذب کرده و پس از ایجاد لخته ته‌نشین می‌شوند.
مه[۸]: به ذرات قابل رؤیت که در حالت پراکنده به‌صورت مایع هستند، مه گفته می‌شود. پراکندگی این ذرات باعث کاهش قابلیت دید می‌شود.
میست[۹]: به ذرات بزرگ پراکنده مایع با غلظت کم اطلاق می‌شود. این ذرات در واقع قطرات آب با تراکم کم و قابلیت ته‌نشینی هستند.
دود[۱۰] و دوده[۱۱]: این مواد حاصل اجتماع ذرات کربن اشباع شده با مواد قیری هستند که در اثر احتراق ناقص مواد کربنی حاصل می‌شوند. اندازه این ذرات ممکن است از ۱ تا ۱۰ میکرون متغیر باشد.
فهرست مطالب
۱-۱- مقدمه. ۱
۱-۲- مفهوم آلودگی هوا ۱
۱-۳- انواع آلاینده‌ها ۲
۱-۴- منابع آلودگی هوا ۳
۱-۵- آلاینده‌های معیار. ۴
۱-۵-۱- منواکسید کربن.. ۴
۲-۵-۱- اکسیدهای نیتروژن. ۴
۳-۵-۱- اکسیدهای گوگرد. ۵
۴-۵-۱- سرب… ۶
۵-۵-۱- ذرات معلق.. ۷
۶-۵-۱- ازن و اکسیدانهای فتوشیمیایی.. ۸
۶-۱- استاندارد کیفیت هوا ۸
۷-۱- هواشناسی آلودگی هوا ۹
۸-۱- لایه‌های جو. ۱۱
۱-۸-۱- وردسپهر. ۱۲
۲-۸-۱- آرام‌سپهر. ۱۲
۳-۸-۱- میان‌سپهر. ۱۳
۴-۸-۱- گرم‌سپهر. ۱۳
۹-۱- وضعیت جو. ۱۳
۱-۹-۱- فشار هوا و باد. ۱۴
۲-۹-۱- تلاطم. ۱۵
۳-۹-۱- تلاطم حرارتی.. ۱۶
۱۰-۱- اثرات ناشی از عوارض زمین.. ۱۶
۱-۱۰-۱- جزیره حرارتی.. ۱۶
۲-۱۰-۱- اثر دریا ۱۶
۳-۱۰-۱- اثر دره ۱۷
۱۱-۱ حرکات قائم جو. ۱۷
۱-۱۱-۱- مفهوم آهنگ گذر. ۱۷
۲-۱۱-۱- پایداری و ناپایداری جو. ۲۰
۳-۱۱-۱- وارونگی دما و عمق اختلاط.. ۲۲
۱-۲- مقدمه. ۲۷
۲-۲- مقیاس مدلسازی آلودگی هوا ۲۷
۳-۲- ارتباط پیش بینی عددی وضع هوا و مدلسازی آلودگی هوا ۲۸
۴-۲- روشهای مدلسازی آلودگی هوا ۳۱
۵-۲- انواع مدل‌های ریاضی پیش‌بینی آلودگی هوا ۳۱
۱-۵-۲- مدل‌های جعبه‌ای.. ۳۱
۲-۵-۲- مدل‌های گوسی.. ۳۲
۳-۵-۲- مدل‌های لاگرانژی.. ۳۳
۴-۵-۲- مدل‌های دینامیک سیالات محاسباتی.. ۳۳
۵-۵-۲- مدل هوشمند شبکه عصبی.. ۳۴
۶-۲- کاربرد مدل‌های آلودگی هوا ۳۶
۱-۳- روش انجام کار ۴۱
۲-۳- مکان انجام تحقیق.. ۴۱
۳-۳- مدت زمان انجام تحقیق.. ۴۱
۴-۳- روش مدلسازی.. ۴۲
۱-۴- مقدمه. ۴۴
۲-۴- مدل شبکه عصبی مصنوعی.. ۴۱
۱-۲-۴- الگو برداری شبکه عصبی مصنوعی از سیستم عصبی بدن انسان. ۴۲
۲-۲-۴- ﻧﻤﺎی ﺷﺒﻜﻪﻫﺎی ﻋﺼﺒﻲ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ۴۴
۳-۲-۴- تابع فعالیت داخلی نرون. ۴۵
۴-۲-۴- آﻣﻮزش ﺷﺒﻜﻪ ﻋﺼﺒﻲ ۴۶
۵-۲-۴- روشهای آﻣﻮزش ﺷﺒﻜﻪ ﻋﺼﺒﻲ ۴۷
۶-۲-۴- انتخاب نوع شبکه عصبی.. ۵۴
۷-۲-۴- وﻳﮋگی‌های ﺷﺒﻜﻪ ﻋﺼﺒﻲ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ.. ۵۶
۸-۲-۴- پیش بینی آلودگی هوا با استفاده از شبکه عصبی پرسپترون چندلایه. ۵۷
۳-۴- معیارهای ارزیابی مدلها ۵۹
۱-۵- نتیجه‌گیری.. ۶۲
فهرست جداول
جدول (۱-۱): نوع و مقدار ترکیبات ثابت جو. ۲
جدول ۱-۲)): نوع و مقدار ترکیبات متغیر جو. ۲
جدول (۱-۳): مقادیر استاندارد سازمان بهداشت جهانی برای آلودگی هوای باز. ۸
جدول (۱-۴): استاندارد خروجی از نیروگاه ها ۹
جدول (۵-۱): استانداردهای خروجی از کارخانجات و کارگاههای صنعتی.. ۱۰
جدول (۱-۲): مقیاس‌های مدلسازی آلودگی هوا ۲۸
مقاله مدل هوشمند شبکه عصبی در پیش‌بینی آلودگی هوا
جدول (۲-۲): مدل‌های پراکنش آلاینده‌های هوا ۳۷
جدول (۳-۲): مدل‌های بررسی دینامیک هوامیز‌ها ۳۹
جدول (۱-۴): خلاصه الگوریتم یادگیری پس انتشار BP برای شبکه عصبی پیشرو چندلایه. ۴۸
فهرست اشکال
شکل (۱-۱): لایه‌های جو. ۱۱
شکل (۲-۱): نمودار یک سیستم پر فشار. ۱۴
شکل (۳-۱): نمودار یک سیستم کم‌فشار. ۱۵
شکل (۴-۱): جو ناپایدار. ۲۰
شکل (۵-۱): جو خنثی.. ۲۱
شکل (۶-۱): جوپایدار. ۲۱
شکل (۷-۱): جو بسیار پایدار در حالت وارونگی.. ۲۱
شکل (۸-۱): پروفیل درجه حرارت- ارتفاع جو در یک روز بدون ابر، کم باد و خشک ۲۳
شکل (۱-۲): نمودار مدلسازی به روش غیرتوام. ۲۹
شکل (۲-۲): نمودار مدلسازی به روش توام. ۳۰
شکل (۱-۴): نرون بیولوژیکی (سمت چپ) و نرون شبیهسازی شده (سمت راست) ۴۳
شکل (۲-۴): اتصالات یک ANN نوعی.. ۴۴
شکل (۳-۴): ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﻚ ﻧﺮون ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ.. ۴۴
شکل (۴-۴): شکل ماتریسی شبکه چند لایه (BPNN) 45
شکل (۵-۴): نمای کلی از یک MLP.. 54
شکل (۶-۴): شماتیک مراحل ساخت شبکه عصبی جهت پیش‌بینی آلودگی هوا ۵۹
مشاهده و دانلود کامل این مقاله
