معنای آیه ایاک نعبد و ایاک نستعین + دانلود فایل

معنای آیه ایاک نعبد و ایاک نستعین

“ایاك نعبد و ایاك نستعین‌”(حمد،5ـ6)تنها تو را عبادت و پرستش می‌كنیم و تنها از تو یاری می‌جوییم‌.

كلمة عبادت از كلمة “عبد” گرفته شده است‌، و علی القاعده باید همان معنا را افاده كند. (استعانت هم به معنای كمك و یاری جستن است‌.) این كه بنده‌، عبادت را به خودش نسبت می‌دهد، (ایاك نعبد می‌گوید) گویا برای خود ادعای استقلال ـ در وجود، قدرت و اراده ـ می‌كند، با این‌كه مملوك هیچ‌گونه استقلالی در هیچ جهتی از جهاتش ندارد; چون مملوك است و گویا برای تدارك و جبران همین نقص كه در ابتدای امر به نظر می‌رسد، اضافه می‌كند: “و ایاك نستعین‌”; یعنی همین عبادتمان هم به استقلال خودمان نیست‌; بلكه از تو نیرو می‌گیریم و استعانت می‌جوییم‌; پس دو جمله “إیّاك نعبد و إیّاك نستعین‌” یك معنا را می‌رساند و آن عبادت خالصانه است كه هیچ‌گونه شایبه‌ای در آن نیست‌.(تفسیر المیزان‌، علامه طباطبایی‌;، ترجمة سیدمحمد باقر موسوی‌، ج 1، ص 39 ـ 43.)

صیغة جمع “نعبد و نستعین‌” می‌تواند اشاره بر این مطلب باشد كه اصل در نماز، جماعت است‌; چنان‌كه در جای دیگر نیز می‌فرماید: “و اركعی مع الراَكعین‌;(آل‌عمران‌، 43) و با نمازگزاران ركوع كن‌.”

دیگر اینكه‌: گویا علت آمدن پرستش و استعانت به صیغه متكلم مع الغیر ( همان جمع فارسی)، دوری از خودخواهی و استكبار باشد و می‌خواهد به همین نكته اشاره كند كه گفتیم‌: مقام عبودیت‌، با خودبینی منافات دارد، لذا بندة خدا، عبادت خود و همة بندگان دیگر را در نظر گرفته و می‌گوید: ما تو را می‌پرستیم‌; چون به همین مقدار هم در سرزنش نفس و دور افكندن تعیّنات و تشخّصات اثر دارد، زیرا وقتی من خود را تنها ببینم به انانیت و خودبینی و استكبار نزدیك‌ترم‌; به خلاف این‌كه خودم را مخلوط با سایر بندگان و آمیخته با سواد مردم (سیاهی لشكر) بدانم كه اثر تعیّن و تشخّص را از بین برده‌ام‌.(تفسیر المیزان‌، همان‌، ص 42.).