بیعت
بيعت عبارت است از قرارداد و تعهدى بين مردم و زمامدار براى وفادارى و عمل كردن به وظايف هر دو طرف; چنان كه به خريد و فروش «بيع» گفته مى شود كه لازمه خريد و فروش نقل و انتقال پول و جنس است. بيعت معامله و قرارداد و اظهار وفادارى بين آحاد جامعه با پيامبر(صلى الله عليه وآله) امام و يا رهبر جامعه اسلامى مى باشد و لازمه آن، اين است كه رهبرى در برابر پيروى و وفادارى مردم، براى رفع مشكلات آنان، ايجاد امنيت و اجراى احكام اسلام بكوشد.
علامه طباطبايى در خصوص واژه بيعت مى نويسد: «واژه بيعت از لغت بيع به معناى معروف آن يعنى خريد و فروش گرفته شده است چرا كه ـ در گذشته ـ شيوه مردم براى تماميّت يافتن معامله اين بوده است كه فروشنده دست خويش را در دست خريدار مى گذاشت و به اين صورت مشخص مى شد كه چيزى مورد معامله قرار گرفته است و به وسيله دست دادن، همه تصرفات به مشترى منتقل مى گرديد. بدين جهت دست دادن براى ابراز مراتب اطاعت از فرمانده و رهبر، بيعت خوانده مى شود و حقيقت اين عمل آن است كه بيعت كننده با دست دادن، خود را در اختيار رهبر مى گذارد تا هرگونه كه خواست با او رفتار نمايد».
نظريه علامه با بررسى گفتار لغت شناسان اثبات مى شود:
1ـ راغب اصفهانى مى نويسد: «بايَع السلطان…» يعنى در برابر خدماتى كه رهبر انجام مى دهد، بيعت كننده بايد از او اطاعت و پيروى داشته باشد و به اين عمل، بيعت و مبايعه گفته مى شود.
2ـ در صحاح آمده است: «واژه بايعته براى بيع و معامله و براى بيعت به كار برده مى شود».
3ـ نويسنده لسان العرب مى گويد: «بيعت عبارت است از دست دادن با يكديگر همراه با ايجاب و قبول، و نيز به معناى دست به هم دادن براى بيعت و اطاعت آمده است».
توجه به چگونگى بيعت مسلمانان صدر اسلام با رسول خدا(صلى الله عليه وآله) مسأله بيعت و مفاهيم آن را تبيين مى كند. در اين خصوص به چند آيه از قرآن كريم اشاره مى شود:
1ـ قرآن كريم درباره بيعت رضوان مى فرمايد: )لَقَد رَضِيَ اللهُ عَنِ المُؤمِنينَ إذْ يُبايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ ما في قُلُوبِهِمْ…); به حقيقت خداوند از مؤمنانى كه زير درخت با تو بيعت كردند خوشنود گشت.
2ـ در جاى ديگر مى فرمايد): إِنَّ الذينَ يُبايِعُونَكَ إنّما يُبايِعُونَ اللهِ، يَدُاللهِ فِوْقَ أَيْديهم فَمَنْ نَكَثَ فَإنَّما يَنْكُثُ عَلى نَفْسِهِ وَ مَنْ أوفىْ بِما عاهَدَ عَليهُ اللهِ فَسَيُؤتيه أجْراً عَظيماً»; به درستى مؤمنانى كه با تو بيعت كردند، با خداوند بيعت نمودند. دست خدا بالاترين دست هاست; پس هر كس نقض بيعت كند به زيان خويش اقدام كرده و هر كس به عهدى كه با خدا بسته وفادار بماند، خداوند به او پاداش بزرگى خواهد داد.
