سینه زنی در ایام محرم
سينه زني از مراسم سنتي عزاداري براي سيد الشهداء(ع) و ديگر ائمه مظلوم است كه همراه با نوحه خواني و با آهنگ خاصي بر سر و سينه زدن همراه است. اصل اين سنت به ويژه درميان عربها رواج داشته و بعدها به صورت موجود در آمده است. اين امر در دوران صفويه توسعه يافت و در عصر قاجاريه بيشتر رواج پيدا كرد.{جواد محدثي، فرهنگ عاشورا، ص 237}.
اما فلسفه اینگونه عزاداری:
خداي متعال انسان را به گونه اي آفريده است كه هنگامي كه چيزي را مي‌بيند يا مناظري را مشاهده مي كند، تأثيري مي پذيرد كه هيچ گاه گفته ها، شنيده ها و دانسته ها، آن اثر را ندارد. هرگاه صحنه‌هايي را بسازيم و بازسازي كنيم، خواه در قالب سنّتي و يا با استفاده از روشهاي جديد و به صورت نمايش و فيلم، به گونه اي كه جريان عاشورا را براي مردم مجسّم كند، بازسازي آن صحنه ها و نشان دادن آنها اثري دارد كه گفتن و دانستن آنها نمي توانند آن اثر را داشته باشند.
نمونه اين مسأله را خود شما بارها تجربه كرده ايد. مكرراً حوادث عاشورا را شنيده ايد و در ذهن شما جاي گرفته است. مي‌دانيد امام حسين( روز عاشورا چگونه به شهادت رسيد، اما آيا دانسته هاي شما اشك شما را جاري مي كند؟ وقتي در مجالس شركت مي كنيد و مرثيه خوان مرثيه مي خواند، مخصوصاً اگر لحن خوبي هم داشته باشد و به صورت جذابي داستان كربلا را براي شما بيان كند، آنگاه مي بينيد كه بي اختيار اشك شما جاري مي شود.
اين شيوه مي تواند در تحريك احساسات شما تأثيري داشته باشد كه خواندن و دانستن چنان اثري را ندارد. به همين نسبت آنچه ديده مي شود به مراتب مؤثرتر از شنيدني ها است. منظور از اين توضيحات آن بود كه ما علاوه بر اينكه بايد بدانيم چرا اباعبدا…( قيام كرد، و بدانيم كه چرا مظلومانه شهيد شد، بايد اين مطلب به گونه اي بازسازي شود تا حتي المقدور بهتر بشنويم و ببينيم تا عواطف و احساسات ما بيشتر برانگيخته شود. هر اندازه اينها در برانگيخته تر شدن عواطف و احساسات ما مؤثرتر باشد، حادثه عاشورا در زندگي ما مؤثرتر خواهد بود. بايد صحنه هايي در اجتماع به وجود آيد كه مردم را تحريك كند. مردم همين كه صبح از خانه بيرون مي آيند مي بينند شهر سياه پوش شده است، پرچم هاي سياه نصب شده است، خود اين تغيير حالت، دلها را تكان مي دهد، گرچه مردم مي دانند فردا محرم است، اما ديدن پرچم سياه اثري را در دل آنها مي گذارد كه دانستن اين كه فردا اول محرم است آن اثر را نمي گذارد. راه انداختن دسته هاي سينه زني با آن شور و هيجان خاص خود مي تواند آثاري را به دنبال داشته باشد كه هيچ كار ديگر آن آثار را ندارد.
نمونه چنين تأثيري را مي توانيد در زندگي فردي و اجتماعي خود بيابيد. به خصوص در اين سي ـ چهل سال اخير كه حركت حضرت امام(ره) عليه دستگاه طاغوت و كفر شروع شد. ملاحظه كرديد كه در ايام محرم و صفر نام سيدالشهداء(ع) و عزاداريسيدالشهداء(ع) مردم را به حركت وادار مي كرد. اين شور و هيجان جز در ايام عاشورا پيدا نمي شود. و جز با همين مراسم سنّتي عزاداري يانظير آن حاصل نمي شود، بايد عمل كرد و رفتاري نشان داد كه احساسات و عواطف مردم را تحريك كند، آن گاه اثربخش خواهد بود. اينجاست كه متوجه مي شويم چرا امام( بارها مي فرمود : “آنچه داريم از محرم و صفر داريم.” چرا اين همه اصرار داشت كه عزاداري به همان صورت سنّتي برگزار شود. چون در طول سيزده قرن تجربه شده بود كه اين امور نقش عظيمي در برانگيختن احساسات و عواطف ديني مردم ايفا مي كند و معجزه مي آفريند.
منابع و مآخذ :
- صحيفة نور، ج15، ص201
- آذرخشي ديگر از آسمان كربلا، استاد محمد تقي مصباح يزدي
حماسه خميني، ج1،ص23
