احكام وضو
در وضو واجب است نيّت نموده، صورت و دستها را بشويند و جلوى سر و روى پاها را مسح كنند.
شستن صورت
درازى صورت را، بايد از بالاى پيشانى، جايى كه موى سر بيرون مى آيد تا آخر چانه شست و پهناى آن به مقدارى كه بين انگشت وسط و شست قرار مى گيرد بايد شسته شود و اگر مختصرى از اين مقدار نشويد وضو باطل است و براى آنكه يقين كند اين مقدار كاملا شسته شده، كمى اطراف آن را نيز بشويد.
اگر صورت يا دست كسى، كوچكتر يا بزرگتر از معمول مردم باشد، بايد ملاحظه كند كه مردمان معمولى، تا كجاى صورت خود را مى شويند، او نيز تا همان جا را بشويد و همچنين اگر در پيشانى او، مو روييده يا جلوى سرش، مو ندارد بايد به اندازه معمول، پيشانى را بشويد.
اگر احتمال دهد چرك يا چيز ديگرى، در ابروها، گوشه هاى چشم و لب او هست كه نمى گذارد آب به آن برسد، چنانچه احتمال او، در نظر مردم بجا باشد، بايد احتياطاً پيش از وضو بررسى كند تا اگر مانعى هست برطرف نمايد.
اگر پوست صورت از لاى مو، پيدا باشد بايد آب را به پوست برساند و اگر پيدا نباشد، شستن مو كافى است و رساندن آب به زير آن لازم نيست.
اگر شك كند پوست صورت از لاى مو پيداست يا نه، بنابر احتياط واجب، بايد مو را بشويد و آب را به پوست برساند.
شستن موهايى كه از حدّ صورت بيشتر است واجب نيست، مانند زيادى محاسن ( ريش ) كه از درازى يا پهناى صورت گذشته باشد.
شستن داخل بينى و مقدارى از لب و چشم كه در وقت بستن ديده نمى شود واجب نيست ولى براى آنكه يقين كند از جاهايى كه بايد شسته شود چيزى باقى نمانده، مقدارى از آنها را نيز بشويد. و كسى كه نمى دانسته بايد اين مقدار را بشويد، اگر نداند در وضوهايى كه گرفته اين مقدار را شسته يا نه، نمازهايى كه خوانده صحيح است.
بايد صورت و دست ها را از بالا به پايين شست و اگر از پايين به بالا بشويد وضو باطل است.
اگر دست را تَر كند و به صورت و دستها بكشد، چنانچه تَرى دست به قدرى باشد كه بر اثر كشيدن دست، آب كمى بر آنها جارى شود كافى است.
شستن دستها
بعد از شستن صورت، بايد دست راست و بعد از آن دست چپ را، از آرنج تا سر انگشت ها بشويد.
براى آنكه يقين كند آرنج را كاملا شسته، مقدارى بالاتر از آرنج را نيز بشويد.
در موقع وضو بايد دستها را تا سر انگشتان بشويد و اگر فقط تا مچ را بشويد وضوى او باطل است، حتّى اگر پيش از وضو، دستهاى خود را تا مچ شسته باشد.
در وضو شستن صورت و دستها، مرتبه اوّل واجب، مرتبه دوم مستحب، مرتبه سوم و بيشتر از آن حرام مى باشد. امّا كدام شستن، اوّل يا دوم و يا سوم است مربوط به قصد كسى است كه وضو مى گيرد، پس اگر به قصد شستن مرتبه اوّل مثلا ده مرتبه آب به صورت بريزد اشكال ندارد و همه آنها، شستن اوّل حساب مى شود و اگر به قصد اينكه سه مرتبه بشويد، سه مرتبه آب بريزد مرتبه سوم حرام است.
مستحب است وضو را شاداب گرفت و همچنين مستحب است آب وضو به مقدار يك مُد باشد و زياده روى در آب وضو مكروه و چه بسا حرام مى گردد.
مسح سر
بعد از شستن هر دو دست، بايد جلوى سر را با تَرى آب وضو كه در دست مانده، مسح كند. و بنابر احتياط واجب با دست راست از بالا به پايين مسح نمايد.
يك قسمت از چهار قسمت سر، كه مقابل پيشانى است جاى مسح مى باشد و هر جاى اين قسمت را به هر اندازه مسح كند كافى است، اگرچه بنابر احتياط واجب به مقدار عرض يك انگشت مسح نمايد. و احتياط مستحب آن است كه از درازا به اندازه درازى يك انگشت و از پهنا به اندازه پهناى سه انگشت بسته مسح نمايد.
لازم نيست مسح سر، بر پوست آن باشد، بلكه بر موى جلوى سر نيز صحيح است. ولى كسى كه موى جلوى سر او به اندازه اى بلند است كه اگر مثلا شانه كند به صورتش مى ريزد يا به جاهاى ديگر سر مى رسد – مانند زنها – بايد بيخ موها را مسح كند، يا فرق سر را باز كرده، پوست سر را مسح نمايد. و اگر موهايى را كه به صورت مى ريزد، يا به جاهاى ديگر سر مى رسد جلوى سر جمع كند و بر آن مسح نمايد، يا بر موى جاهاى ديگر سر، كه به جلوى سر آمده مسح كند، باطل است.
مسح پاها
بعد از مسح سر، بايد با تَرى آب وضو كه در دست مانده، روى پاها را از سر يكى از انگشتها، تا برآمدگى روى پا مسح كند و بنابر احتياط مستحب تا مفصل را مسح نمايد.
بنابر احتياط مستحب، مسح پاى راست را مقدّم بر مسح پاى چپ نموده، همچنين پاى راست را با دست راست و پاى چپ را با دست چپ مسح نمايد.
پهناى مسح پا، به هر اندازه باشد كافى است ولى بهتر است به اندازه پهناى سه انگشت بسته باشد. و بهتر از آن، مسح تمام روى پاست.
واجب نيست كه در مسح پا، دست را بر سر انگشت ها بگذارد و سپس به پشت پا بكشد، بلكه اگر تمام دست را روى پا بگذارد و كمى بكشد، كفايت مى كند، اگرچه قسم اوّل بهتر است.
در مسح سر و روى پا، بايد دست را روى آن بكشد و اگر دست را نگه دارد و سر يا پا را به آن بكشد وضو باطل است.
اگر موقعى كه دست را بر سر يا پا مى كشد، سر يا پا كمى حركت كند اشكال ندارد.
جاى مسح، بايد خشك باشد و اگر به قدرى تَر باشد كه رطوبت كف دست، بر آن اثر نكند خلاف احتياط واجب است ولى اگر تَرى آن كم باشد امّا رطوبتى كه بعد از مسح، در آن ديده مى شود، بگويند كه از ترى كف دست است اشكال ندارد.
اگر براى مسح، رطوبتى در كف دست نمانده باشد، نمى تواند دست را با آب غير وضو تَر كند، بلكه بايد از اعضاى ديگر وضو رطوبت بگيرد و با آن مسح نمايد.
اگر رطوبت كف دست، فقط به اندازه مسح سر باشد، بنابر احتياط واجب سر را با همان رطوبت، مسح كند و براى مسح پاها، از اعضاى ديگر وضو رطوبت بگيرد.
مسح كردن از روى جوراب و كفش باطل است ولى اگر بر اثر سرماى شديد، يا ترس از دزد، درنده و مانند آن نتواند كفش يا جوراب را بيرون آورد، مسح كردن بر آن اشكال ندارد و اگر روى كفش، نجس باشد بايد چيز پاكى بر آن بيندازد و بر آن چيز مسح كند و بنابر احتياط واجب تيمّم نيز بنمايد.
اگر روى پا نجس باشد و نتواند براى مسح، آن را آب بكشد، بايد تيمّم نمايد.
