إعجاز از ماده “عجز” در لغت به معنای ضعف است؛[1] در اصطلاح علوم قرآن به این معناست كه انسان كار فوق‌العاده‌ای انجام دهد و با آن کار، دشمن خویش را ناتوان كند و دیگران از انجام آن كار عاجز باشند.[2]

به عبارتی معجزه عبارت است از امر خارق­العاده­ای که با اراده­ی خدای متعال به دست مّدعی نبوت، همراه با تحدی انجام گیرد و نشانه­ی صدق ادعای نبوت وی باشد.[3]

سیمای عیسی بن مریم(ع) در قرآن

حضرت عیسی فرزند حضرت مریم از جمله پیامبران اولوالعزم الهی، صاحب رسالت، شریعت[4] و کتاب آسمانی به نام انجیل بود[5] و حدود 600 سال قبل از ظهور دین اسلام بر قوم بنی­اسرائیل مبعوث شده بود که قوم او به قوم نصاری و مسیحیت معروف شد.[6] در قرآن با نام­های عیسی، عیسی بن مریم، مسیح، رسول الله، کلمه و روح از ایشان یاد شده و اوصاف، ویژگی، امتیازات، مأموریت و معجزات[7] فراوان و ویژه­ای بر این بزرگوار توصیف شده است.

معجزات حضرت عیسی(ع)

افرادى كه به عنوان رهبر جامعه از سوى خداوند تعيين مى‏شوند، بايد علم كافى و سند روشنى براى ارتباط خود با خدا ارائه دهند تا با اين دو وسيله مأموريت هدايت مردم را عهده­دار باشند.[8]

معجزات حضرت عیسی بن مریم -علیهما­السلام- را می­توان به دو بخش کلی، معجزات پیش از آغاز رسالت و معجزات پس از رسالت تقسیم کرد:

الف. معجزات پیش از رسالت

  1. ولادت عیسی بن مریم(ع)

قرآن کریم اولین معجزه­ای که بر وجود مبارک حضرت عیسی(ع) بیان نموده، ولادت آن بزرگوار است که شرح مسئله را به صورت تفصیلی در سوره­ی مبارکه­ی مریم بیان نموده و چگونگی تولد حضرت را تشریح کرده است.[9]

خدای حکیم به حضرت مریم(س) دختر حضرت عمران فرزندی عطا می­کند؛ درحالی­­که مریم دختری باکره بود و همسری نداشت:

«إِذْ قالَتِ الْمَلائِكَةُ يا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَم…»[10]

«(به ياد آوريد) هنگامى را كه فرشتگان گفتند: اى مريم! خداوند تو را به كلمه‏اى [وجود با عظمتى‏] از طرف خودش بشارت مى‏دهد كه نامش “مسيح، عيسى پسر مريم” است…»

اینکه خداوند حضرت عیسی را به “کلمه” توصیف کرده و با واژه­ی “منه” به خودش نسبت داده، یعنی این جنین بدون اسباب عادی به وجود آمده و مخالف با عادت جاری در تکوین جنین است.[11] لذا این امر عجیب و عظیم را معجزه­ای برای رسالت و نبوت فرزندش معرفی می­کند:

«…وَ لِنَجْعَلَهُ آيَةً لِلنَّاسِ…»[12]

«…و او را براى مردم نشانه‏اى قرار دهيم…»

یعنی ولادت حضرت عیسی بن مریم به این نحو که بدون پدر متولد شود، برهان قاطعی بر قدرت خارق­العاده­ی الهی و دلیل محکمی بر صدق رسالت عیسوی است.[13]

در آیه­ی دیگر راجع به حضرت مریم و فرزندش می­فرماید:

«… فَنَفَخْنا فِيها مِنْ رُوحِنا وَ جَعَلْناها وَ ابْنَها آيَةً لِلْعالَمِين‏»[14]

«… و ما از روح خود در او دميديم و او و فرزندش [مسيح‏] را نشانه­ی بزرگى براى جهانيان قرار داديم!»

دمیدن روح در وجود مریم(س) همان کلمه­ی خدا بود، نه اینکه نطفه­ای در کار باشد و شکل بگیرد؛ لذا تشبیه حضرت عیسی به حضرت آدم(ع) در آیه­ی شریفه[15] مربوط به خلقت آن دو نبی است که هر دو بدون نطفه آفریده شده­اند؛ پس همچون ولادتی معجزه بود و این آیت قائم به هر دو بزرگوار (مریم و مسیح) بود؛[16] چراکه این امر دلالت بر قدرت بی­کران خداوندی است که فرزندی را بدون پدر خلق کند. اما اینکه “آیة” فرموده نه “آیتین”، چون شأن و أمر مادر و فرزند هر دو آیت و معجزه بود و از این بُعد یک امر محسوب می­شد.[17]

  1. تکلم عیسی بن مریم در طفولیت

حضرت مریم از امر حاملگی و تولد فرزندی بدون پدر به شدت در ترس و اضطراب بود تا اینکه در زیر درخت خرمای خشکیده­ای به امر پروردگار عالم فرزند به دنیا آمد.[18] آیات سوره­ی مریم فضای بهتری از سخنان عیسی بن مریم را در طفولیت ترسیم نموده که بخشی از این سخنان، تسلی بخش مریم مقدس و بخش دیگر در دفاع از مادرشان در جمع بنی­اسرائیل بیان شده است:

«فَناداها مِنْ تَحْتِها أَلاَّتَحْزَنِي…»[19]

«ناگهان از طرف پايين پايش او را صدا زد كه: غمگين مباش!…»

ظاهر سياق آیات مى‏رساند كه ضمير فاعلی “ناداها” به عيسى(ع) برگردد، نه اینکه منظور روح باشد كه در آیات قبل ذکر شد و اين ظهور را قيد “مِنْ تَحْتِها” تاييد مى‏كند؛ چون با حال مولود نسبت به مادرش در حين وضعِ حمل مناسب‏تر است؛ همچنان­که برگشت ضمير در جملات قبل و بعد به عيسى، مؤيد ديگرى بر اين معناست.

حضرت عیسی بعد از تولد به مادرش از آن اندوه و غم شديدى كه به وى دست داده بود و آن بانوی عابد، زاهد و مطهره به بدنامی متهم شده بود، تسلی و دلدارى داد و به مادرش سفارش كرد كه با احدى حرف نزند، بلكه خود حضرت در مقام دفاع از مادرش برمی­آید و اين حجتى بود كه از هيچ دفع كننده‏اى صادر نمی­شد؛ زيرا پاسخ دادن كودك وقتى غريب و معجزه است كه در گهواره و طفل باشد:[20]

«وَ يُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَ كَهْلًا…»[21]

«و با مردم، در گهواره و در حالت كهولت (و ميانسال شدن) سخن خواهد گفت..‏.»

بنابراین بعد از اینکه حضرت مریم در برابر مردم و انتقاد و اتهام شدید آنان قرار گرفت، گفتند: این کودکی که در گهواره است، سخن بگوید؟! یعنی كسى كه كودك است، گفتگو با او ممكن نيست!‏ در همان حین آثار معجزه در وجود مبارک حضرت عیسی(ع) ظاهر شد و با پاسخ خود مادرش را از هرگونه اتهام، تبرئه نموده و جلالت خویش را به مردم  آشکار کرد:[22]

«قالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتانِيَ الْكِتابَ وَ جَعَلَنِي نَبِيًّا»[23]

(ناگهان عيسى زبان به سخن گشود و) گفت: من بنده­ی خدايم؛ او كتاب (آسمانى) به من داده و مرا پيامبر قرار داده است.»

 آن جناب اصلا متعرض مساله­ی ولادتش نشد، -با اينكه تمام مشكل مردم همین امر بود- به اين جهت كه سخن گفتن كودك تازه تولد یافته معجزه‏اى است كه هر چه بگويد جاى ترديدى در حقیقت بودن خود نمى‏گذارد؛ به خصوص توجه به آخر گفتارش که بر خود سلام كرد و بر نزاهت و امنیت خویش، از هر قذارت و خباثتى شهادت داد و از پاكى و طهارت تولدش به مردم خبر داد. همچنین اوصاف و شخصیت ملکوتی خود را به مردم بیان نمود و اینکه سخن خود را با جمله­ی “إِنِّي عَبْدُاللَّهِ” آغاز نمود تا با اعتراف به عبوديت خود براى خدای متعال، از غلو غالیان جلوگيرى كند و حجت را بر آنان تمام سازد؛ همچنان­كه در آخر كلامش به این مسئله­ی توحیدی تکیه می­کند.[24]

معجزات بعد از رسالت

حضرت عيسای مسیح پس از وصول به مقام رسالت، براى اثبات رسالت و نبوت خود، بنی­اسرائیل  را مورد خطاب قرار داد و فرمود: من از سوی پروردگارتان معجزه و نشانه­هایی برای شما آورده­ام؛ یعنی بدون معجزه مدّعى رسالت نيستم، بلکه با معجزه آمده‏ام و به­طور یقین در اين معجزات اگر از اهل ایمان باشید، براى شما هر آينه آيتى است.[25]

معجزات حضرت عیسی بن مریم که در قرآن کریم بیان شده و با دست مبارک ایشان صورت گرفته، موارد ذیل است:

  1. جان دادن به مجسمه

حضرت مسیح(ع) در مرتبه­ی اول جهت اثبات ارتباط و رسالت خود، با خوارق و معجزاتی آمد که در نظر آنها بسیار جالب توجه بود.[26]

«…أنّی أَخْلُقُ لَكُمْ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ فَأَنْفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيْراً بِإِذْنِ اللَّهِ…»[27]

«…من از گِل، چيزى به شكل پرنده مى‏سازم، سپس در آن مى‏دمم و به فرمان خدا، پرنده‏اى مى‏گردد…»

سرّ اعجاز در این است که تصویرسازی گِل برای تمام بشر مقدور است، اما اینکه حقیقتاً پرنده­ای گردد، فقط از ناحیه­ی خدای سبحان مقدور است یا با إذن الهی که در تصویرسازی حضرت مسیح جهت تثبیت رسالت الهی روح بر آن دمیده شد و به إذن خدای سبحان حقیقتاً پرنده­ای گردید[28] و در آسمان پرواز می­کرد؛[29] چنان­که در سوره­ی مائده به وضوح این حقیقت را بیان کرده است.[30]

ساختن شکل و هیئت پرنده از خاک و دمیدن روح در  آن، هم دقیق­تر است و هم از نظر علمی و فنی بسیار مشکل­تر؛ چون در این برنامه نظم و قوای ظاهری بدن و تشکیلات لازم در میان نبود؛ همچنین روح حیوانی که حاکم بر بدن باشد، وجود نداشت؛ بلکه تنها به وسیله­ی اراده­ی الهی و نفخه­ی روحانی صورت گرفت، بدون اینکه احتیاج به مقدماتی داشته باشد؛ اما اینکه ماده­ی طین انتخاب شد، چون این ماده از مواد پایین­تر عالم مادی است و در عین حال نرم، بدون شکل خاص و قابل انعطاف است.[31]

از سیاق آیه چنین برمی­آید كه در زمان حضرت عيسى پیکرسازان بسيار وجود داشت؛ حتّى يهودی­ها تصاوير گوناگون مثل صورت انبياء و ملائكه و غير آنها مي­تراشيدند و به آنها سجده مى‏كردند. این پیکرسازی از گِل و دمیدن جان به آن مجسمه­ی بی­روح و دست ساخته به اذن الهی، از جمله معجزات حضرت عیسای مسیح بود که به عنوان حجتی برای حقانیت رسالت خویش اقامه نمود.[32]

  1. شفای بیماران صعب­العلاج و ناعلاج

از دیگر معجزات حضرت عیسی(ع) این بود که کور مادرزاد را شفا می­داد و بیماران مبتلا به پیسی را بهبود می­بخشید:

«…وَ أُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَ الْأَبْرَصَ…»[33]

«…و به اذن خدا، كورِ مادرزاد و مبتلايان به برص [پيسى‏] را بهبودى مى‏بخشم‏…»

“أکمه” کور مادرزاد یا مطلق کوری است؛ یعنی کسی که از نعمت بینایی و نیروی باصره محروم بوده و علاج آن جز با قدرت الهی امکان­پذیر نیست و “برص” بیماری پوستی است که لکه­های سفیدی در پوست انسان ظاهر می­شود و از جمله بیماریهای صعب­العلاج است و “إبراء” به معنای برطرف کردن نقص و ضعف بوده به­طوری­که به بهبودی کامل برسد؛[34] چنان­که خدای تبارک در آیه­ی دیگر خطاب به حضرت عیسی بن مریم می­فرماید: «و كور مادرزاد، و مبتلا به بيمارى پيسى را به فرمان من، شفا مى‏دادى.»[35]

دلیل ذکر شدن این دو بیماری یا به این علت است که أطباء در معالجه­ی این نوع بیماران عاجز مانده بودند، با اینکه پزشکان آن روز معالجات حیرت­آوری انجام می­دادند؛ یا مردم شفا یافتن این نوع بیماران را به عیان مشاهده می­کردند و جایی برای انکار باقی نمی­ماند. پس عیسی بن مریم با دست مسیحایی خویش چشم نابینا و مبتلایان به برص را مسح می­کرد و همان حین مبتلایان به إذن الهی به طور معجزه­آسا شفای کامل می­یافتند.[36]

  1. زنده کردن مردگان

زنده کردن مردگان نیز همچون دمیدن روح در پرنده­ی گِلی، معجزه­ی مسیح بود:[37]

«… وَ أُحْيِ الْمَوْتى‏ بِإِذْنِ اللَّه‏…»[38]

«…و مردگان را با اذن خدا زنده می­کنم…»

از تعبیر زنده کردن مردگان که به صورت جمع بیان شده، فهمیده می­شود که حضرت مسیح بارها مرده را زنده کرده بود[39] و زمانی که مرده­ای را زنده می­کرد، با او سخن می­گفت، بعد دوباره او را می­میراند.[40] در سوره­ی مائده خدای سبحان خطاب به حضرت عیسی می­فرماید:

«…وَ إِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتى‏ بِإِذْنِی»[41]

«…و مردگان را (نيز) به فرمان من زنده مى‏كردی»

مراد از “تُخرجُ” خارج کردن مردگان از قبور است؛ یعنی اخراج اطلاق شده، اما لازمه­ی آن که زنده کردن باشد، اراده شده است؛ چون میت به خاطر میت بودن در قبر قرار می­گیرد و از قبر خارج می­شود به دلیل سببی که در قبر قرار گرفته که لازمه­ی آن خارج کردن از آن مکان است.[42] در آیات دیگر نیز خروج به معنای إحیاء آمده است.[43] پس بيرون كردن مردگان كنايه از زنده كردن آنان است و امواتی كه مسيح زنده مى‏كرده، مردگان مدفون بوده‏اند که آن جناب با بیرون کردن از قبور به آنان حيات مى‏داد و  اینکه لفظ “مَوتى” در خروج مردگان نیز جمع آمده، بیان­گر این است که مرده زنده كردن مسیح مكرر اتفاق افتاده است.[44]

  1. إخبار از غیب

یکی دیگر از معجزاتی که عیسای مسیح در قرآن از آن یاد می­کند، خبر دادن از غیب است:

«…وَ أُنَبِّئُكُمْ بِما تَأْكُلُونَ وَ ما تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُم‏…»[45]

«…و از آنچه مى‏خوريد، و در خانه‏هاى خود ذخيره مى‏كنيد، به شما خبر مى‏دهم…»

إخبار به غيب مختص به خداست و در مرتبه­ی دوم رسولانى كه خداى متعال به وسيله­ی وحى به آنان آگاهی داده که خود معجزه‏اى ديگر است. این خبر دادن از غیب را كسی در معجزه بودنش شك نمى‏كند؛ براى‏ اينكه هیچ احدی عادتا ‏تردیدی ندارد از اینکه چه چیزی خورده و در خانه­ی خود چه چيزى را ذخيره كرده است‏. اما اينکه معجزه­ی إخبار از غیب را مقيد به اذن خدا نكرده، با اينكه هيچ معجزه‏اى بدون اذن خدا تحقق نمى‏يابد،[46] براى اينكه از اين معجزه تعبير به إخبار كرده و خبر دادن غير از خلق نمودن، زنده كردن و امثال اینهاست كه حقيقتا فعل خداست و اگر به عيساى مسیح نسبت داده شده، باز با اذن خدا خواهد بود و رسول خدا در این امور استقلالیت ندارد. از سویی در موارد پیشین ممکن بود توهم الوهیت عیسی به وجود بیاید، لذا تاکید به اذن خدای سبحان در آن افعال این شبهه را برطرف می­کند؛ ولی در مورد إخبار از غیب چون امری طبیعی بوده و هر کسی با اندکی ریاضت می­تواند به آن برسد، دیگر از اذن خداوند چیزی نگفت.[47]

  1. مائده آسمانی

داستان مائده­ی آسمانی که در قرآن به عنوان معجزه و نعمت الهی بیان شده، مربوط به حواریون عیسای مسیح است که با درخواست مسیح از ناحیه­ی خدای متعال جهت نشان دادن قدرت الهی و تصدیق نبوت خویش به حواریون نازل شد. از ناحیه­ی خدای سبحان به حواریون که از صحابه­ی مخلص عیسای مسیح بودند، الهام شد: به من و رسول من ایمان بیاورید! آنها نیز امتثال امر کردند و شهادت دادند که تسلیم و مطیع امر الهی هستیم. بعد قرآن ماجرای مائده­ی آسمانی حواریون را بازگو می­کند:

«إِذْ قالَ الْحَوارِيُّونَ يا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ هَلْ يَسْتَطِيعُ رَبُّكَ أَنْ يُنَزِّلَ عَلَيْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ…»[48]

«در آن هنگام كه حواريون گفتند: اى عيسى بن مريم! آيا پروردگارت مى‏تواند مائده‏اى از آسمان بر ما نازل كند؟…»

مراد حواریون از استطاعت پروردگار رضایت الهی بر انجام این فعل بود؛ چون آنها اولا از اهل ایمان بودند و به قدرت الهی علم داشتند؛ ثانیا اراده­ی آنها از این درخواست، مشاهده­ی این مائده با چشم خود و رسیدن به اطمینان قلبی بود؛ همچنان­که حضرت ابراهیم(ع) از خداوند خواست که زنده کردن مردگان را به ایشان نشان بدهد تا با این امر به اطمینان قلبی برسد. پس علم نظری مد نظر نبود، بلکه علم معاینه و مشاهده می­خواست که شبهه­بردار نیست. لذا اراده­ی حواریون با درخواست نزول طعام آسمانی این بود که اطمینان قلبی، یقین به قدرت بی­کران الهی، یقین به صدق نبوت عیسای مسیح در وجودشان زیاد شود؛ چون دلالت علم حسی برای رساندن انسان به مطلوب، خیلی قوی­تر از علم نظری است که نیاز به براهین دارد.[49]

حضرت عیسی در پی این خواسته، از خدای تبارک مائده­ی آسمانی درخواست نمود؛ سفره­ی طعامی که چند ویژگی داشته باشد:

«قالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنا أَنْزِلْ عَلَيْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ تَكُونُ لَنا عِيداً لِأَوَّلِنا وَ آخِرِنا وَ آيَةً مِنْكَ وَ ارْزُقْنا وَ أَنْتَ خَيْرُ الرَّازِقِين‏»[50]

«عيسى بن مريم عرض كرد: خداوندا! پروردگارا! از آسمان مائده‏اى بر ما بفرست! تا براى اول و آخر ما، عيدى باشد، و نشانه‏اى از تو و به ما روزى ده! تو بهترين روزى دهندگانى!»

مراد این است که روز نزول مائده برای حواریون و دیگران که در عصر عیسی بن مریم می­زیستند و اقوام بعدی که از امت و پیروان حضرت باشند، به عنوان عید باشد؛ یعنی روزی که آن را با عظمت و با شرافت بشمارند و از سویی به عنوان رزق جسم و جان آنها بوده و همچنین این مائده نشانه و معجزه­ی رسالت باشد.[51]

خدای متعال نیز در برابر این درخواست رسول خدا مائده­ی آسمانی را برای آنها نازل کرد و در مقابل به منکران این اعجاز عذاب شدید و بی­نظیری وعده داد.[52]

[1]. ابن منظور، محمد بن مكرم‏؛ لسان العرب‏، بیروت، دار صادر، 1414ق،‏ چاپ سوم‏، ج 5، ص369.

[2]. طریحى، فخرالدین؛‏ مجمع البحرین، تحقیق سیداحمد حسینى،‏ تهران، كتابفروشى مرتضوى، 1375ش،‏ چاپ سوم‏، ج4، ص24.

[3]. معرفت، محمدهادی؛ التمهید فی علوم القرآن، قم، موسسۀ فرهنگی تمهید، 1386ش، چاپ اول، ج4، ص23 و موسوی خویی، ابوالقاسم؛ البیان فی تفسیر القرآن، نجف اشرف، آداب، 1385ق، چاپ دوم، ص35.

[4]. احقاف/35، احزاب/7 و شوری/13. مكارم شیرازی، ناصر و همکاران؛ تفسیر نمونه‏، تهران‏، دارالكتب الإسلامیة، 1374ش‏، چاپ اول، ج21، ص378.

[5]. مائده/46، حدید/27 و مریم/30.

[6]. تفسیر نمونه، ج4، ص332.

[7]. بقره87 و 253.

[8]. تفسیر نمونه، ج2، ص554.

[9]. مریم/16 – 26.

[10]. آل عمران/45.

[11]. ابن عاشور، محمد بن طاهر؛ التحریر و التنویر، بی­تا، ج3، ص96.

[12]. مریم/21.

[13]. صادقى تهرانى، محمد؛ الفرقان فى تفسیرالقرآن بالقرآن‏، قم‏، فرهنگ اسلامى،‏ 1365ش‏، چاپ دوم‏، ج18، ص290.

[14]. انبیاء/91.

[15]. آل­عمران/59.

[16]. طباطبایى(علامه)، سیدمحمدحسین؛ المیزان فى تفسیرالقرآن، قم‏، جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم، ‏1417ق،‏ چاپ پنجم، ج14، ص316 و 317.

[17]. رشیدالدین میبدى، احمدبن ابى­سعد؛ کشف الأسرار و عدة الأبرار، تهران‏، امیر كبیر، 1371ش‏، چاپ پنجم، ج6، ص304.

[18].

[19]. مریم/24.

[20]. المیزان فى تفسیرالقرآن، ج14، ص42 و 43.

[21]. آل عمران/46. همچنین در سوره­ی مائده/110 می­فرماید: «تُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَ كَهْلاً»

[22]. المیزان فى تفسیرالقرآن، ج14، ص45 و طبرسى، فضل­بن­حسن‏؛ مجمع­البیان فى تفسیرالقرآن‏، تهران‏، ناصر خسرو، 1372ش‏، چاپ سوم، ج2، ص750.

[23]. مریم/30.

[24]. المیزان فى تفسیرالقرآن، ج14، ص47.

[25]. أطيب البيان في تفسير القرآن، ج‏3، ص207.

[26]. مصطفوى، حسن‏؛ تفسیر روشن، تهران‏، مركز نشر كتاب‏، 1380ش‏، چاپ اول، ج4، ص216.

[27]. آل عمران/49.

[28]. بلاغی نجفی، محمدجواد؛ آلاءالرحمان فی تفسیر القرآن، قم، بنیاد بعثت، 1420ق، چاپ اول، ج1، ص285 و موسوى سبزوارى، سيد عبدالاعلى؛ مواهب الرحمان في تفسير القرآن، بيروت، موسسۀ اهل بيت(ع)، 1409ق، چاپ دوم، ج5، ص299.

[29]. مدرسى، سيد محمدتقى؛ من هدى القرآن، تهران، دار محبى الحسين، 1419ق، چاپ اول، ج1، ص564.

[30]. مائده/110.

[31]. مصطفوى، حسن‏؛ تفسیر روشن، ج4، ص216.

[32]. اطیب البیان فى تفسیرالقرآن، ج3، ص207.

[33]. آل عمران/49.

[34]. مواهب الرحمان في تفسير القرآن، ج5، ص300 و تفسیر روشن، ج4، ص217.

[35]. مائده/110.

[36]. اطیب البیان في تفسير القرآن، ج3، ص208. مواهب الرحمان في تفسير القرآن، ج5، ص300.

[37]. ابن عاشور، محمد بن طاهر؛ التحریر و التنویر، ج3، ص102.

[38]. آل عمران/49.

[39]. المیزان في تفسير القرآن، ج3، ص199.

[40]. ابن عاشور، محمد بن طاهر؛ التحریر و التنویر، ج3، ص102.

[41]. مائده/110.

[42]. ابن عاشور، محمد بن طاهر؛ التحریر و التنویر، ج5، ص261.

[43]. ق/11 و مؤمنون/35.

[44]. المیزان في تفسير القرآن، ج6، ص221.

[45]. آل عمران/49.

[46]. غافر/78.

[47]. المیزان فى تفسیرالقرآن، ج3، ص314.

[48]. مائده/112.

[49]. زحیلى، وهبةبن­مصطفى؛ التفسیرالمنیر فى­العقیدة و الشریعة و المنهج،‏ بیروت، دارالفكر المعاصر، 1418ق‏، چاپ دوم، ج7، ص112 – 114.

[50]. مائده/114.

[51]. اطیب البیان فى تفسیرالقرآن، ج4، ص502.

[52]. مائده/115.

  

لینک دانلود فایل معجزات عیسی pdf
  • تحقیق ادبیات پایداری

    تحقیق ادبیات پایداری

    تحقیق ادبیات پایداری عنوان ادبیات پایداری معمولاً به آثاری اطلاق می‌شود که تحت تأثیر شرایط…
  • تحقیق درباره زبان و ادبیات فارسی

    تحقیق درباره زبان و ادبیات فارسی

    ادبیات و زبان فارسی ادبیات یکی از گونه های هنر است و کلمات ، مصالح و موادی هستند که شاعر و…
  • تحقیق زندگینامه احمد شاملو

    تحقیق زندگینامه احمد شاملو

    احمد شاملو احمد شاملو، شاعر، نویسنده، فرهنگ ‌نویس، ادیب و مترجم ایرانی، در بیست و یکم آذرم…
بارگذاری بیشتر مطالب مرتبط
  • تحقیق ادبیات پایداری

    تحقیق ادبیات پایداری

    تحقیق ادبیات پایداری عنوان ادبیات پایداری معمولاً به آثاری اطلاق می‌شود که تحت تأثیر شرایط…
  • تحقیق درباره زبان و ادبیات فارسی

    تحقیق درباره زبان و ادبیات فارسی

    ادبیات و زبان فارسی ادبیات یکی از گونه های هنر است و کلمات ، مصالح و موادی هستند که شاعر و…
  • تحقیق زندگینامه احمد شاملو

    تحقیق زندگینامه احمد شاملو

    احمد شاملو احمد شاملو، شاعر، نویسنده، فرهنگ ‌نویس، ادیب و مترجم ایرانی، در بیست و یکم آذرم…
بارگذاری در کافه تحقیق

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

بررسی

تحقیق ادبیات پایداری

تحقیق ادبیات پایداری عنوان ادبیات پایداری معمولاً به آثاری اطلاق می‌شود که تحت تأثیر شرایط…