امام حسن عسکری
حسن بن علی که نزد شیعیان دوازدهامامی به امام حسن عسکری معروف است از دیدگاه ایشان سیزدهمین معصوم و یازدهمین امام است.
نام، القاب و کنیه
نامش حسن، کنیه وی ابومحمّد و القابش: ابن الرّضا زکی، هادی و عسکری است.
تولد
وی در روز جمعه، ۸ ربیع الآخر سال ۲۳۲ به دنیا آمد[۳]. مکان تولد وی شهر مدینه است. پدر وی علی النقی (امام دهم شیعیان) و مادرش امّ ولدی بود که وی را «حدیث»، «سوسن»، «سلیل» نیز میگفتند.
خلفای معاصر
او با چند خلیفه عباسی هم عصر بود:
المعتزّ بالله (معتز عباسی) (۲۵۲- ۲۵۵)
المهتدی بالله (مهتدی عباسی) (۲۵۵- ۲۵۶)
المعتمد بالله (معتمد عباسی) (۲۵۶- ۲۷۹)
دوران امامت
امامت حسن عسکری از سال ۲۵۴ آغاز شد و تا سال ۲۶۰ ادامه یافت (۶ سال).
فشار واختناق
خلفای عباسی همواره امامان شیعه را تحت فشار و محدودیت قرار میدادند و این فشارها در دوران محمد بن علی، علی بن محمد و حسن عسکری در سامرا به اوج رسید به طوری که این ۳ نفر عمر کوتاهی داشتند. تعقیب و مراقبت از علی بن محمد و حسن عسکری به قدری بود که آنان را در میان لشکریان جای داده بودند و به همین دلیل این دو را «عسکریین» لقب دادهاند.. با این حال فشارها و محدودیتها برای حسن عسکری به این جهت که در آن دوران شیعه به صورت یک قدرت عظیم در عراق درآمده بود (و این باعث میشد حاکمین احساس خطر کنند)[نیازمند منبع] بیش از دیگران بود. همچنین دودمان عباسی، طبق روایات فراوان و متواتر میدانستند، مهدی که از بین برنده حکومتهای باطل و برپاکننده حق است، فرزند حسن عسکری خواهد بود. این موضوع باعث شده بود تا حکومت عباسی به شدت وی را تحت کنترل قرار دهد. به طوریکه حسن را مجبور کرده بوند، هر دوشنبه و پنجشنبه در دربار حاضر شود. همچنین معتز به این مقدار هم کفایت نکرده و او را زندانی کرد (حتی نقشه قتل حسن عسکری را کشیده بود که مرگ زود هنگام این مهلت را به او نداد).
فعالیتها
با وجود همه فشارهای موجود حسن عسکری فعالیتهای سیاسی-اجتماعی-علمی در جهت حفظ اسلام و مبارزه با افکار ضد اسلامی انجام میداد:
تلاشهای علمی:
حسن عسکری در شرایط اختناق و تحت کنترل شدید حکومت وقت قرار داشت. اما با این حال به صورت محدود، همانند پدرانش به تربیت شاگردان و گسترش علوم پرداخت.
ایجاد شبکه ارتباطی با شیعیان:
در زمان وی، شیعیان در مناطق مختلف گسترش یافته بودند. این گسترش و پراکندگی باعث شد تا حسن عسکری شبکه ارتباطی وکالت و نصب را در مناطق مختلف راهاندازی کند.
فعالیتهای سری سیاسی:
به خاطر محدودیتها حسن عسکری مجبور به رهبری یک سلسله فعالیتهای مخفی برای راهبرد اهداف خود شده بود.
حمایتهای مالی از شیعیان:
یکی دیگر از موضعگیریهای او حمایت مالی از شیعیان، بویژه از یاران خاص، بود. چرا که شیعیان تحت فشار دستگاه حکومت بودند.
آماده سازی شیعیان برای دوران غیبت:
از آنجا که غایب شدن امام و رهبر هر جمعیتی یک حادثه نامأنوس است و باور و تحمل آن برای مردم دشوار است، پیامبر و امامان پیشین به تدریج مردم را برای این موضوع آماده میکردند؛ بهویژه هادی و حسن عسکری که به زمان غیبت نزدیک میشدند. حسن عسکری بر تولد مهدی تاکید میکرد و فضای ارتباطی او با شیعیان (به خاطر محدودیتهای حکومت) حالتی شبیه به غیبت صغری را داشت.
فعالیت دیگر وی تقویت و توجیه سیاسی رجال و عناصر مهم شیعه و استفاده گسترده از آگاهی غیبی برای از بین بردن شکها و تردیدها بود.