داستان موسی و شبان

داستان موسی و شبان ، رازی دارد بس شگرف. در آن سالیان که این ماجرا از درون آتشکده ی مولانا تراوید و جان خامان را پخته کرد ، نقد و تفسیر بر آن ، بسیار رفته است که ما در این جا به اجمال و اختصار ، سعی در بیان کلیتی از پیام را داریم .

به گمانم بهتر است بدانیم که گرچه نظیر این موضوع در تاریخ ادیان بسیار است ، اما  داستان موسی و شبان ، ماخذ معتبری ندارد و به احتمال زیاد ، برآمده از مشرق جان « شاعر » است . مطلب دیگری که توجه به آن در این گفتار ضروری می نماید ، همه جانبه بودن است .

عموما در باب این قصه ، یک وجه از آن مورد توجه واقع می شود که آن مماشات خداوند با شبان و عتاب حضرت حق بر موسی (ع) است . ولی قصد این جانب ، پرداختن به تمام وجوه داستان است .

به طور کلی فضای داستان ، در چهار بخش قابل تبیین است :

۱ ــ  راز و نیاز شبان با خدا .

۲ ــ  عتاب موسی به شبان ، و شرمندگی شبان .

۳ ــ  عتاب خداوند به موسی ، و حق آموزی موسی .

۴ ــ  گفت و گوی موسی و شبان ، و تهذیب شبان .

بخش اول

گفت و گوی شبان با خداوند :  تو کجایی تا شوم من چاکرت / چارقت دوزم کنم شانه سرت / جامه ات شویم شپش هایت کشم / شیر پیشت آورم ای محتشم .

در اینجا با شبانی رو به رو هستیم که از ورای گفت و گوی عابد و معبود ، با خدای خود با زبانی رها و بی پرده سخن می گوید . سخنش گرچه به لفظ  ، خطاست ، اما حکایت از جان پرمایه ای دارد .

شبان ، خدای خود را آن قدر نزدیک می داند که او را چون انسانی زمینی ، یار و همراه خود می بیند و حاضر است برایش چاکری کند و زلفانش را شانه زند و برایش خوراک و آشامیدنی بیاورد . در واقع او ــ به سبب جهالت ــ از اهالی تشبیه است و پروردگاری زمینی و از جنس زمینیان دارد .

بخش دوم

عتاب موسی(ع) به شبان :  گر نبندی زین سخن تو حلق را / آتشی آید بسوزد خلق را / شیر او نوشد که در نشو و نماست / چارق او پوشد که او محتاج پاست / دست و پا در حق ما استایش است / در حق پاکی حق آلایش است / گفت ای موسی دهانم دوختی / وز پشیمانی تو جانم سوختی…

در این جا با عتاب تند و خشم آلود موسی ، به شبان توجه کنید . در این داستان ، شبان از اهالی دل است و عرفان ، و موسی سمبل اهل شریعت است و معتقد به رعایت ظاهر آن .

موسی(ع) به شبانی که از اهل تشبیه است و خدایی خاکی برای خود ساخته ، نهیب می زند که موجب آلودگی و فساد در زمین شده ای . دلیلش هم اینست که اعمال انسانی را به خدای منزه و اعلی ، نسبت داده ای .

موسی(ع) در اینجا مسئله ی « تنزیه » را مطرح می کند . منزه و تسبیح کردن خداوند و او را پاک خواندن از هر مثال و مانندی( لیس کمثله شی) . حرف موسی ، تنزیه محض است .

خداوند جمیل است اما نه آن جمیلی که در ذهن ماست . خداوند جبّار است اما نه چون جبران کنندگان زمینی . رحمانیت و غفاریت او نیز مانند هیچ  چیز دیگری در آسمان ها و زمین ، شبیه و مانند ندارد .

عموم ما ، وقتی درباب صفات « حضرت حق » سخن می گوییم ، زیست جهانی از الله می سازیم چون آدمیان ، و ناخودآگاه صفات او را بر مصداق انسانی ، شبیه می کنیم که این خطاست.

آدمی هرچقدر هم جهاد و تلاش کند ، قادر به وصول مطلق صفات حق تعالی نخواهد بود . وقتی در قرآن سخن از تسبیح و تنزیه آسمان ها و زمین و همه ی موجودات برای خداوند مطرح می شود ، در واقع بیان تلاش جداگانه برای درک خدا است و هم چنین دعوت خلق به آن .

گاهی بعضی چنان در این امر دچار افراط می شوند که در باب سخن از خداوند ، تنها به صفات سلبی رو می آورند . مثلا می گویند جاهل نیست ، ظالم نیست و…

آنان ، از « هست ها » کم تر سخن می گویند که این ، برآمده از مقام خوف محض است که غزالی نمونه ی بارز آن بود . اما طریقه ی عاشقان و عارفان حقیقی ، عالمی حد وسط و میانه این دو است . موسای داستان ، زاهد تندزبان  است و شبان داستان ، عاشق دل صاف بدزبان . زاهد با ترس می تازد به پا / عاشقان پران تر از باد و هوا .

  

لینک دانلود فایل داستان موسی و شبان pdf
  • تحقیق ادبیات پایداری

    تحقیق ادبیات پایداری

    تحقیق ادبیات پایداری عنوان ادبیات پایداری معمولاً به آثاری اطلاق می‌شود که تحت تأثیر شرایط…
  • تحقیق درباره زبان و ادبیات فارسی

    تحقیق درباره زبان و ادبیات فارسی

    ادبیات و زبان فارسی ادبیات یکی از گونه های هنر است و کلمات ، مصالح و موادی هستند که شاعر و…
  • تحقیق زندگینامه احمد شاملو

    تحقیق زندگینامه احمد شاملو

    احمد شاملو احمد شاملو، شاعر، نویسنده، فرهنگ ‌نویس، ادیب و مترجم ایرانی، در بیست و یکم آذرم…
بارگذاری بیشتر مطالب مرتبط
  • تحقیق ادبیات پایداری

    تحقیق ادبیات پایداری

    تحقیق ادبیات پایداری عنوان ادبیات پایداری معمولاً به آثاری اطلاق می‌شود که تحت تأثیر شرایط…
  • تحقیق درباره زبان و ادبیات فارسی

    تحقیق درباره زبان و ادبیات فارسی

    ادبیات و زبان فارسی ادبیات یکی از گونه های هنر است و کلمات ، مصالح و موادی هستند که شاعر و…
  • تحقیق زندگینامه احمد شاملو

    تحقیق زندگینامه احمد شاملو

    احمد شاملو احمد شاملو، شاعر، نویسنده، فرهنگ ‌نویس، ادیب و مترجم ایرانی، در بیست و یکم آذرم…
بارگذاری در کافه تحقیق

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

بررسی

تحقیق ادبیات پایداری

تحقیق ادبیات پایداری عنوان ادبیات پایداری معمولاً به آثاری اطلاق می‌شود که تحت تأثیر شرایط…